Ülkemizde geniş bir alanı etkileyen zelzelenin çocuklardaki tesirleri ve çocuklara sarsıntının nasıl anlatılması gerektiği konusunda, Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın açıklama yaptı.

KTO Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın; “Depremi yaşayan ya da en sevdiği insanların zelzele bölgesinde sıkıntı durumda olduğunu öğrenen bir çocukta itimat duygusu ziyan görür ve çabucak fark edilemeyen ancak sonuçları ağır olan travma sonrası gerilim bozukluğu belirtileri oluşabilir. Çocuklar en çok ‘deprem sonrası belirsizliklerden’ korkar.  Birtakım çocuklarda sarsıntı sonrası duygusal tesirler kalıcı olur ve yetişkinlik hayatına kadar panik atak belirtileriyle sürebilir, çocuğu gözlemlemek önemlidir” dedi.

“Küçük Yaştaki Çocuklar Sarsıntısı Kavrayamazlar”

Özellikle küçük yaştaki çocukların şimdi zelzelesi kavrayamadıkları için etraflarındaki yetişkinlerin reaksiyonlarını izleyip taklit edeceklerini hatırlatan Yalçın; “Çocuklar, etrafta çok gerginlik ve ağır dertli reaksiyonlar görürse ya da zelzele nedeniyle anne-baba karamsar bir hale bürünürse, zelzeleden daha fazla etkilenirler. Çocuklar anne babalarının vücut dilini çok yeterli okurlar; şayet onlar sakin ve tahlil odaklı davranıyorlarsa çocuk sarsıntı dehşetleriyle daha kolay baş edebilir” sözlerini kullandı.

Yalçın, çocuklar için inanç hissinin en temel duygusal muhtaçlık olduğunu da vurguladı. “Çocuklara zelzele ile ilgili yanlış bilgiler verildiğinde çocuklarda suçluluk, içe kapanma ve inanç hissinde zedelenme olacaktır” formunda konuştu.

Çocuklara Sarsıntı ile İlgili Neler Söylenebilir?

Yalçın “Çocuğun göz hizasına inerek, elleri tutularak yahut sırtı sıvazlanarak ‘senin yanındayız, birlikteyiz, yanımızda güvendesin, seni seviyoruz, zelzelesi yaşayan yakınlarımız için elimizden geleni yapacağız’ üzere cümleler söylenmelidir. Ayrıyeten ‘haklısın, hepimiz çok korktuk lakin biz inançtayız ve sarsıntı bölgesindeki tanıdıklarımız da inançta olacaklar, tüm tedbirler alınıyor’ demek, çocukta inanç hissini pekiştirecektir” dedi.

Deprem sonrasında çocuğun, en çok birlikte oynadığı bireylerin vücut lisanının ve samimi sevincinin de farkına vardığını, çocuk kaç yaşında olursa olsun sarsıntıdan sonra farkındalığının ve dikkatinin arttığını hatırlatan Yalçın; “Eğer çocuk isterse fotoğraf çizmesi ve sarsıntıyla ilgili hislerini yazması istenebilir” teklifinde bulundu.

Depremden sonraki birinci birkaç hafta çocukların gelecekle ilgili ağır tasalar yaşayacağını da vurgulayan Yalçın; “Deprem sonrasında yakın toplumsal etrafının ilgisi çocuğu rahatlatır. Fakat kimi tasa belirtileri daima devam edebileceğinden, makul aralıklarla çocuğun desteklenmeye devam edilmesi hayli kıymetlidir. Hislerini anlatmasını sağlamak, çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Sarsıntı üzere bir afetten sonra küçük çocuklar daima soru sorarlar. Aslında bu yaşadıkları kayıplara mana verme eforu ve bir nevi baş çalışmasıdır. Her sorusuna karşılık verilmeli, yanıt bilinmiyorsa öğrenip ona anlatılacağı söylenmelidir. Geçiştirilmemelidir” diye konuştu.

Deprem ile İlgili Çocuğa Neler Asla Söylenmemelidir?

Yalçın, çocuğa inanç veren bir tavır sergilemenin çocuğun yaşayabileceği olumsuz hisleri ortadan kaldıracağını belirterek; “Deprem nedeniyle zati ağır dert yaşayan çocuğa ‘İnsanlar berbat olduğu için zelzeleyle cezalandırılıyor’ yahut ‘Dünyanın sonu geldi’ üzere dertleri artıran cümleler söylenmemelidir. Bu durumda çocuk kendisinin de berbat bir davranış yaptığında cezalandırılacağına dair ağır inanç yaşar. Birebir biçimde ‘Bak işte, burada da zelzele olabilir, biz ölebiliriz, söylediklerimi yap, bizi üzme’ diye konuşulmamalıdır. Çocuğu gereksiz yere kaygılandıran bu tavır, çocuğun endişelerini artırır ve yetişkinlik devrine kadar devam eden takıntılara yol açar. Çocuğun özyeterliliğini azaltacağından ötürü, ‘Şunu hissedeceksin, şunu yap’ biçiminde ne yapacağını söyleyen emrivaki cümleler söylenmemelidir” dedi.

Deprem Sonrası Duygusal Takviye İçin Ne Yapılabilir?

Yalçın; “Depremde onlarca insan evsiz kalır ya da vefat eder. Lakin binlerce kişi ve en çok çocuklar da onlar kadar etkilenir. Her bireye bir uzman yardımının götürülebilmesi zordur lakin travmatik gerilimle ilgili bilgi veren, tedavi rasyonelini anlatan, kendi kendini değerlendirmesi için de minik ölçekler içeren teklifler sunan dokümanlar hazırlanabilir. Diğer çocuklarla oyun oynayabileceği oyun alanlarına götürülmeli, oyun için vakit oluşturulmalıdır. Zelzele öncesindeki evvelce var olan hayat sistemi nasıl ise uyku saati ve rutinleri, yemek alışkanlıkları üzere sarsıntı sonrasında misal bir sistem oluşturulmalıdır. Böylelikle çocuğun baş etmesi ve ahengi kolaylaşır” diyerek deprem ile ilgili uzmanların yapabileceği takviye konusuna da dikkat çekti.

 

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı